Ajax ****

De meesten denken bij Ajax toch eerder aan de ArenA, Supporters en Doelpunten (4-1!!) dan aan de Griekse held uit de Trojaanse oorlog en de tragedie die Sofokles over hem schreef.

Ajax was na Achilles de grootste en dapperste held uit de Trojaanse oorlog. Na de dood van Achilles claimden zowel Ajax als Odysseus de wapenrusting van de dode held als beloning. Als deze door een list wordt toegekend aan Odysseus is Ajax zo woedend dat hij plannen maakt om de legerleiders én Odysseus te vermoorden. Om dit te voorkomen slaat de godin Athéna (altijd al op de hand van Odysseus) Ajax met waanzin en in plaats van de legerleiders, vermoordt Ajax een kudde schapen. Eenmaal de waanzin voorbij, beseft hij wat hij gedaan heeft en is voor hem de vernedering compleet. Hij ziet nog maar één uitweg, en ondanks terrechtwijzingen van zijn matrozenbemanning en smeekbeden van zijn vrouw Tekmessa stort Ajax zich in zijn eigen zwaard onder het uitspreken van de woorden; "Wat is het leven meer dan een paar zetten op het dambord van de dood?".

Afgelopen donderdag was ik in de Stadsschouwburg om de uitvoering van Ajax door de Toneelgroep Amsterdam bij te wonen. Wat het meest in het oog sprong was het het decor. Als een verstilde zee, golft een houten vloer waarop nauwelijks te lopen valt tot ver achterin het podium. De spelers kunnen zich met moeite staande houden en lopen gebeurt dan ook uitermate behoedzaam. De sneeuwstorm die losbreekt na de dood van Ajax is onwerkelijk mooi en spectaculair. Het stuk mag dan bijna 2.500 jaar(!) geleden geschreven zijn, het heeft aan kracht en actualiteit nog nauwelijks ingeboed. Sofakles schreef Ajax rond 445 voor Christus in een tijd dat de Griekse democratie op haar hoogtepunt was. Met name in het tweede deel kunnen parallellen getrokken worden naar de hedendaagse politiek. De weerbarstige Ajax die niet tegen bedrog kan en vasthoudt aan zijn principes is een held; tot de dag dat ze hem uitkotsen.

Hans Kesting zet een indrukwekkende Ajax neer. Hij kan zo'n rol dragen en met zijn heldere donkere stem weet hij moeiteloos de ingewikkelde versregels uit te spreken. Mooi (in alle opzichten) is Halina Reijn die in de rol van Tekmessa ingetogen haar smart verwoordt. Nu ben ik nogal fan van Halina en vind, geheel kritiekloos, eigenlijk alles wat ze doet of speelt gewoon goed.

Het was een uitermate boeiende avond in de Stadsschouwburg en ik heb nu al zin in komende donderdag, als we met regisseur Theu Boermans een hele avond over dit stuk in discussie mogen.